Bıttım Sabunu
Bıttım sabunu, yabani fıstık (bıttım) yağı ve Menengiç yağından yapılan bir sabun çeşididir. Bu sabun, Egzama ve Mantar gibi cilt hastalıklarını iyileştiriyor.
Kepeği, deri dökülmelerini ve saç dökülmelerini önleyici faktöre sahip. Bıttım sabunu, bölgede ‘Botan sabunu’ olarak bilinmektedir. Saçları besliyor ve yumuşak hale getiriyor. Saç dökülmesini önlüyor ve beyaz saçlara doğal güç vererek, siyahlaşmasına neden olmaktadır. Sabunun asıl vatanı, Mardin Botan bölgesidir. Bu bölge, Mardin’den Şırnak’ın Cizre ilçesine kadar yayılmaktadır. Siirt adı ile özdeşleşmiştir.Tamamıyla doğal ürünlerden üretildiği için yan etkisi bulunmuyor.
Bıttım sabunu , Mardin yöresine özgü geleneksel bıttım sabunu olarak bilinen, son derece faydalı olan, doğal yağlardan elde edilen sabundur.
Yabani Antep fıstığı ağacı ya da aşısız Antep fıstığı ağacının meyvesinden elde edilen, halk arasında Menengiç , Çitlembik adıyla bilinen meyvesinin toplanarak kurutulması ve yağının çıkarılması ile elde edilen, ana maddesi Menengiç yağı olan bıttım sabunu evde yapılabilir mi?
Daha önceki yazılarımızda ülkemizin geleneksel sabunlarından olan defne sabunu nasıl yapılır Tarifini sizlerle ayrıntılı olarak paylaştık. Yine aynı şekilde Güneydoğu Anadolu bölgemizde meşhur olan bıttım sabunu ya da diğer adıyla Menengiç sabunu tarifini Sizlerle paylaşıyoruz. Avrupa insanı dahi bıttım sabunu ile tanışmış ve ülkemizden Avrupa’ya bıttım sabunu ihracatı yapılmaktadır. Evde bıttım sabunu yapmak son derece basit ve pratik bir işlemdir. Doğal olması ve yoğunluğu ile sizi cezbedecek doğal sabunların arasında yer alan bıttım sabunu tarifi için
Malzemeler
- 50 gram Menengiç yağı (Diğer adıyla Çitlembik yağı)
- 6 gram Buğday yağı
- 10 gram Susam yağı
- 34 gram zeytinyağı
- 13 gram kostik (NAOH yani sodyum hidroksit)
- 30 gram Saf su
- Koruyucu eldiven koruyucu gözlük
Ev yapımı bıttım sabunu yapılışı işlemine geçmeden önce sabun yapımında en önemli husus olan güvenlik noktalarına değinelim. Daha önce hiç evde sabun yapmadıysanız sabun yapım Güvenliği ve kostik güvenliği yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.
Kısaca değinmek gerekirse evde sabun yapımının en tehlikeli aşaması, su ve kostiğin birleştiği aşamadır. Su kostik maddesi ile birleştikten sonra yoğun bir ısı ve zehirli gaz açığa çıkar. Bu aşamadan etkilenmemek için koruyucu eldiven, gözlük ve maske kullanmanız, bu işlemi çocuklardan uzak bir noktada açık havada yapmanız gerekmektedir.
Su ve kostik karıştıktan ve Oda sıcaklığını soğuduktan sonra ki işlemleri evin içerisinde zararsızca tamamlayabilirsiniz. Bu sebepten en tehlikeli aşama olan su ve kostiği karıştırma işlemini, güvenlik önlemlerini uygulayarak dikkatli bir şekilde yapmanız gerekmektedir.
Gerekli güvenlik önlemleri alındıktan sonra ilk etapta su ve kostiği birbirine karıştırıyoruz. Kostik nedir diyecek olursanız, kimyasal ismi NAOH olarak bilinen kostik, kimyasal adı sodyum hidroksit tir. Piyasada kostik adıyla bulunan sodyum hidroksit maddesi, yağın sabuna dönüşmesini sağlayan kimyasal reaksiyonun ana maddesidir.
Piyasada kostik adıyla ya da lavabo açıcı olarak bulabilirsiniz. Lavabo açıcı Maddesinin yüzde 99 civarında oranı kostik yani sodyum hidroksit ten oluşmaktadır. Bu sebepten toz olarak aldığınız lavabo açıcıları evde sabun yapımında kullanabilirsiniz. Yani biz evde sabun yapma işlemini uygularken lavabo açıcı ile sabun yapmış olacağız.
Kostik ve suyu karıştırma işleminde dikkat etmeniz gereken hususlardan bir diğeri kostik maddesini, suyun üstüne eklemelidir. Çünkü Kostiğin içerisinde su eklediğinizde sıçrama yapabilir. Bu sebepten kostiği suyun üzerine ekledikten sonra tahta Çubuk ile karıştırmaya başlayınız. Karışım kendiliğinden Birkaç saniye içerisinde ısınacak ve açığa zehirli gaz çıkacaktır. Bu Gazı kesinlikle solun olmanız ve karıştırma kabı içerisinde bulunan kostik siparişinde temas etmeniz son derece önemlidir.
Kostik ile saf su karıştıktan sonra yaklaşık 100 derecenin üzerine bir sıcaklık açığa çıkmaktadır. Kostik-su karışımını sıcaklıktan sonra açık havada bırakarak oda sıcaklığına kadar soğutmanız gerekmektedir. Çünkü sabun yapımında püf noktalarından bir diğeri ise karıştırılan yağ ve sabunun kostik su karışımının aynı sıcaklıkta olması önemlidir. Yağlar oda sıcaklığında olduğu için kostik su karışımı da aynı şekilde oda sıcaklığında olması gerekmektedir.
Sodyum hidroksit su ile birleştikten, suyun içerisine tamamen çözüldükten sonra bir başka kabın içerisinde yağları birbirine karıştırıyoruz. 50 gram Menengiç yağı 34 gram zeytinyağı , 6 gram Buğday yağı ve 10 gram Susam yağını birbirine karıştırdıktan sonra Oda sıcaklığına kadar soğumuş olan sodyum hidroksit çözeltisini, yani kostik su karışımını yavaş yavaş yine aynı şekilde karıştırarak yağların içerisine ekliyoruz.
Tüm sodyum hidroksit çözeltisini Yağın içerisine ekledikten sonra bir çimdik ya da bir çay kaşığının ucu kadar kaya tuzu atıp karıştırma işlemine devam ediyoruz. Sabun karışımın içerisine attığımız tuz, ev yapımı bıttım sabununu sertleştirilir ve ev yapımı doğal sabunların daha sert olmasına yardımcı olacaktır. Evde Organik sabun yapımı için püf noktalardan biri içine atılan tuzdur.
Sabun karışımın içerisine tuzu da attıktan sonra yaklaşık 30 dakika kadar ev yapımı sabunu karışımını sürekli karıştırıyoruz.
Karışım pelte kıvamı alınca sabun karışımı sabun kalıbına dökülmeye hazır hale gelmiş demektir. Bunu anlamak için sabun karışımının ortasına karıştırma çubuğu ile çizik attığınızda çizik kalıyorsa ev yapımı sabun karışımı kıvam almış ve kalıba dökmeye hazır hale gelmiştir. Kostik su karışımı ve yağın karıştırılması işlemi yaklaşık 30 dakika civarı sürmektedir.
Bu süreyi kısaltmak istiyorsanız blender da kullanabilirsiniz. Ancak evde sabun yapımında kullandığımız blenderı ve diğer tüm araç-gereçleri bir daha mutfak işlerine kullanmamanızı kesinlikle gerekmektedir.
Çünkü her ne kadar temizlenirse temizlensin yaptığımız kimyasal işlemin artıkları bu malzemeler de kalabilir. Bu daha sonra mutfak işlerinde kullandığınız zaman tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Bu yüzden evde sabun yapımında kullanılan malzemelerin tamamı ayrı olmalıdır.
Ev yapımı Menengiç sabunu karışımı, sabun kalıbına döktükten sonra üzerini Streç film ile kapatıp kalıbı ile birlikte havluya sarıyoruz. Bir gece havluda beklettikten sonra ertesi gün havludan çıkarıp serin ve kuru yerde yaklaşık 6 hafta boyunca sabunlaşma reaksiyonu tamamlanması için ev yapımı doğal bıttım sabununu bekletiyoruz.
Ev yapımı sabunlar da önemli olan bir Diğer husus da sabunlaşma reaksiyonu süresidir. Ev yapımı sabunlarda uygulanan sabun yapma işleminin adı cold process yani soğuk pres sabun yapma yöntemidir. Soğuk pres sabun yapma yönteminde ev yapımı sabunlar da tüm malzemeler soğuk bir şekilde birbirine karıştığı için sabunlaşma reaksiyonu tamamlanması yani kostik yardımıyla yağın tamamen sabuna dönmesi işlemi için tamamlanma süresi yaklaşık 1 ayda 6 hafta arasındadır.
Biz garanti olması için bu süreyi 6 hafta olarak belirledik 6 hafta sonra ev yapımı bıttım sabunu hazır güvenle kullanabilirsiniz.
Evde sabun yapımı ile ilgili aklınızda ufak tefek soru işaretleri varsa onları da giderelim.
Kostiği Nereden buluruz diye soruyorsanız yukarıda da değindiğimiz gibi lavabo açıcı olarak toz bir şekilde tüm marketlerde bulabilirsiniz. Ayrıca kostik olarak aktarlarda ve yapı malzemeleri satan yerlerde sodyum hidroksit ya da kostik adıyla satılmaktadır.
Peki Saf su nasıl elde ederiz derseniz, Saf su , evde sabun yapımında önemli bir ana etmendir. İçme suyu olarak kullanılan su ile yaptığınızda sabunun kalitesinde değişmeler olabilir ve yumuşak bir sabun elde edebilirsiniz. Bu yüzden evde sabun yapımında kullandığımız suyun saf su olması gerekmektedir. Saf su ya da diğer bilinen adıyla de ütü suyu olarak da Yapı Malzemeleri ya da araç yedek parça mağazalarında rahatlıkla bulabilirsiniz.
Peki sabun kalıbı nasıl temin ederim derseniz, Biz kullandığımız sabun kalıplarını Evde kendimiz yaptık. Ancak sizin böyle bir imkanınız yok ise sabun kalıbı yapmak oldukça basittir. Boş meyve suyu kutuları ya da süt kutularını kullanarak içerisine sabun karışımını dökerek kendinizi kolayca bir sabun kalıbı elde etmiş olabilirsiniz.
Peki sabun 6 hafta boyunca kalıpta mı kalacak derseniz, ev yapımı bıttım sabunu ertesi gün havludan çıkardıktan sonra yaklaşık üç dört gün içerisinde katılaştığını göreceksiniz. Ev yapımı bıttım sabunu 3-4 gün sonra kalıptan çıkarıp isterseniz kesebilirsiniz. Çünkü ilk etapta sabun yumuşak ve kesilebilir kıvamda olacaktır. Daha sonra bıttım sabunu kendiliğinden sertleşir ve kesme işlemi zor olacaktır.
Yani ev yapımı bıttım sabunu yaptıktan 3-4 gün sonra kalıbından çıkarıp kalıp olmadan da sabunlaşma reaksiyonu tamamlanması için bekletebilirsiniz.
Ana maddesi bıttım yağı olan Diğer adıyla Menengiç sabunu olarak bilinen bıttım sabunu bazı bölgelerde Botan sabunu adıyla da bilinmektedir ve bıttım sabunu faydaları saymakla bitmez. Saçlara ve cilde oldukça iyi gelen bıttım sabunu yöresel sabunlardan ön plana çıkan doğal sabunlar arasındadır.
Evde bıttım sabunu yapımı son derece basit ve pratik bir işlemdir. Bıttım yağı nasıl Temin ederiz diye sorarsanız, internette ya da aktarlarda kolaylıkla bulabilirsiniz. Diğer adıyla Menengiç yağı ya da Çitlembik yağı olarak da geçen bıttım yağı, zeytin yağı ve susam yağı ile karıştırılıp size bıttım sabunu orjinal dokusunun elde etmenizi sağlayabilir.
Pekk Susam yağı ve Buğday yağı kullanmazsak ne olur derseniz, Biz buğday yağının cilde olan faydası ve susam yağının besleyici özelliğini Menengiç yağı ve Zeytinyağı ile buluşturarak harika bir ev yapımı bıttım sabunu hazırlamak için kullandık. Ancak orjinal bıttım sabunu yapımında Menengiç yağı ve zeytinyağının karıştırma işlemi uygulanmaktadır. Siz arzu ederseniz buğday yağı ya da Susam yağı katmak istemiyorsanız. Menengiç yağı 50 gram ve zeytinyağının 50 gram kullanarak Yine Aynı ölçülerde konularak ve su kullanarak ev yapımı bıttım sabunu elde edebilirsiniz. harikaevisleri.com
