Günlük yaşantımızda ellerimiz, çevre ile sürekli temas halinde olan, bu nedenle de en fazla mikroorganizma barındıran organımızdır. El yıkama, çok sıradan ve günlük bir iş olması nedeniyle, genellikle ihmal edilen bir konudur. Oysa hem kendimizin hem de çevremizdekilerin sağlığını korumak ellerimizdedir. Yeterli el hijyeni solunum yoluyla bulaşan hastalıkların yanı sıra, besin kaynaklı hastalıkların azaltılmasında, toplumda sıklıkla görülen gastroenteritler, dışkı ile bulaşan hastalıklar, paraziter ve mantarlara bağlı gelişen hastalıkların önlenmesinde de basit ancak en etkili korunma yöntemidir. Sadece el yıkama ile çocuklardaki ishal vakalarının ve ishale bağlı ölümlerin yaklaşık yüzde 50 ’sinin önlenebileceği öngörülmektedir.
Günümüzde toplumda hijyen uygulamalarının yaygınlaştırılması önemli bir koruyucu sağlık hizmeti olarak değerlendirilmektedir. Hijyen; sağlıklı ortamın korunması amacıyla her türlü hastalık etmeninin ortamdan uzaklaştırılması olarak tanımlanmaktadır. Hijyeni sağlamada en temel kural, ellerin doğru yöntem ile yıkanmasıdır. El yıkama, birey ve toplum sağlığının korunması ve hastalıkların önlenmesinde basit, ucuz, toplumun her kesimi tarafından uygulanabilen ve son derece etkili bir yöntemdir.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNİCEF), 15 Ekim tarihini “Dünya El Yıkama Günü” olarak benimsemiş ve bunu yaygınlaştırmak için büyük bir çabaya girmiştir. Dünyada 100’den fazla ülkede “Dünya El Yıkama Günü” kutlanmaktadır. Etkinliğin amacı, tüm dünyada insanların ellerini su ve sabunla yıkamaya özendirilmesi, bunun yalnızca bir günle sınırlı kalmayıp su ve sabunla el yıkamaya yıl boyunca dikkat çekilmesi ve çocukların hijyen konusunda bilgilendirilmesidir. Dünya El Yıkama Günü’nün bu yıl ki teması “El Yıkamayı Alışkanlık Haline Getirin” dir.
Ellerimiz gün boyunca kirlenir. Bu nedenle, eller gün içerisinde sık sık su ve sabun ile iyice yıkanmalıdır.
Eller;
- Yemek hazırlamadan önce,
- Yemek yemeden önce ve yemek yedikten sonra,
- Hastaya temas etmeden önce ve hastaya temas ettikten sonra,
- Tuvaleti kullandıktan sonra,
- Çocukların altını değiştirdikten sonra,
- Pişmemiş gıdalara (özellikle kırmızı et, tavuk, balık, yumurta) temas ettikten sonra,
- Üst solunum yolu sekresyonları ile temas ettikten sonra (hapşırma, öksürme vb.),
- Bozulmuş gıda ve çöplere dokunduktan sonra,
- Toplumda ortak kullanılan araçların kullanımından sonra (toplu taşım araçları, para alış verişi, telefon vb)
- Kedi, köpek ve diğer tüm hayvanlarla temas ettikten sonra mutlaka doğru yöntemle yıkanmalıdır.
El hijyeninde amaç; kimyasal ve fiziksel zararlıların ve enfeksiyonlara yol açan mikroorganizmaların uzaklaştırılmasını sağlamaktır. Eller sadece su ile yıkandığında, kir bir miktar uzaklaştırılmakta, ancak tam bir hijyen sağlanamamaktadır. Bu nedenle, el temizliğinde su ile birlikte sabun kullanılması gerekmektedir. Katı el sabunları ve sıvı sabunlar, aynı etkiye sahip olsalar da katı sabunlar kullanıldıkları yer ve kullanım koşullarına bağlı olarak kirli kalabilmektedir. Bu nedenle, özellikle toplu yaşanan yerlerde el temizliğinde sıvı sabunların kullanımı tercih edilmelidir.
Etkin bir el hijyeni, her seferinde doğru yıkama tekniğinin uygulanması ile sağlanabilir. Doğru el yıkama tekniğiyle kişi ve toplum sağlığının korunmasına önemli bir katkı sağlanabilir.
Doğru El Yıkamanın Aşamaları;
- El ve bilekler su ile ıslatılır,
- Avuç içine yeteri kadar sabun alınır,
- Sabun ellerin bütün yüzeylerine dağıtılarak iyice köpürtülür,
- El sırtları diğer elin avucu ile ovulur,
- Avuçlar birleştirilip parmak araları temizlenir,
- Eller kenetlenip parmak uçları ovulur,
- Başparmak diğer elin avucunda ovulur,
- Parmak uçları diğer elin avucunda ovulur,
- Eller bol su ile durulanır,
- Eller temiz bir havlu veya kağıt havlu ile kurulanır.
